بزاق دهان حاوی املاح زیادی است که روی لثه و دندان رسوب می کند. به مرور زمان پلاک های میکروبی زرد یا سفید رنگ و مواد غذایی نیز به این رسوبات اضافه شده و جرم دندان را به وجود می آورند.
جرم دندان باعث ایجاد بوی بد دهان شده و سلامت و رنگ دندان ها را نیز تحت تاثیر قرار می دهد و می تواند سبب پوسیدگی دندان و بیمارهای لثه شود.
در مراحل اولیه تشکیل پلاک مسواک و نخ دندان می تواند در پاک کردن آن موثر باشد اما به تدریج این رسوبات سفت و سخت شده و پاک کردن آن نیز دشوار تر می شود و دندان نیاز به جرمگیری پیدا می کند.
افرادی که دندان های نامنظم دارند، کسانی که چای و قهوه زیاد مصرف می کنند یا سیگار می کشند و به درستی مسواک نمی زنند بیشتر دچار جرم دندان می شوند.
جرم گیری یک راه حل دندانپزشکی برای برداشتن جرم ها و رنگدانه های خارجی روی دندان و لثه است.
جرم گیری به دو صورت دستی و استفاده از دستگاه های اولتراسونیک در کلینیک دندانپزشکی انجام می شود.
در جرم گیری تغییری در خود دندان و رنگ آن ایجاد نشده و فقط پلاک های سخت شده از روی دندان پاک می شود تا رنگ واقعی دندان نمایان شود.
افرادی که به میزان زیادی چای می نوشند یا کسانی که سیگار می کشند و به همین دلیل رنگدانه های روی دندان آن ها زیاد است با انجام جرمگیری تفاوت چشمگیری در دندان های خود مشاهده می کنند.
جرم پاک نشده دندان باعث تحلیل لثه و بافت نگهدارنده دندان شده و با افزایش مقدار جرم لثه عقب نشینی کرده و غشایی کاذب به جای لثه روی ریشه دندان قرار می گیرد و به تدریج سبب لق شدن و پوسیدگی ریشه دندان می شود.
هنگامی که میزان جرم دندان زیاد شده و جرمگیری انجام شود پس از برداشتن جرم ها حساسیت دندان ها به دلیل پیدا شدن ریشه دندان در حفره دهان افزایش می یابد، البته پس از مدتی که لثه مجددا روی سطح ریشه برمی گردد میزان حساسیت کاهش یافته و از بین می رود.
هنگامی که جرم روی دندان بسیار کم باشد دندانپزشک به صورت دستی و با استفاده از جرم گیر برای برداشتن و حذف پلاک های روی دندان اقدام می کند که به اینکار جرم گیری سطحی نیز گفته می شود.
در صورتی که جرم انباشه روی دندان زیاد باشد از دستگاه اولتراسونیک که رایج ترین دستگاه جرم گیری دندان است استفاده می شود.
ارتعاشات قلم اولتراسونیک بخش های سخت شده پلاک های دندانی را جدا کرده و جرمگیری به سادگی انجام می شود. در این روش بصورت مداوم آب اسپری می شود که علاوه بر خنک نگه داشتن سر دستگاه، جرم های دندان به خوبی پاک شود.
لازم به ذکر است در هنگام جرمگیری فرد هیچ دردی احساس نمی کند و نیازی به استفاده از بی حس کننده های موضعی نیز نمی باشد
بروساژ فرآیندی است که بعد از انجام جرم گیری برای ایجاد سطح صیقلی روی دندان و حذف رنگ ها و لکه هایی که چسبندگی زیادی ندارند انجام می شود.
دندانپزشک دندان را به خمیری مخصوص آغشته کرده و با نصب برس کوچکی روی یک وسیله چرخشی خاص اقدام به بروساژ سطوح دندانی می کند.
باید توجه داشت که از بین بردن جرم دندان یک اقدام درمانی است که رسوبات رنگی و املاح چسبیده به دندان ها را برمی دارد و نباید انتظار سفیدی و درخشندگی دندان ها را از آن داشت. البته با از بین رفتن لایه جرم، کمی تغییر رنگ محسوس است.
قسمت هایی از دندان ها که کمتر مسواک به آن ها می رسد و تمیز کردن آن سخت تر است بیشتر دچار جرم می شوند. در امتداد لثه و بخش هایی از دندان که پر شده اند و دندان های نامرتب جرم دندانی بیشتر تشکیل می شود.
حتی در صورت رعایت بهداشت دهان و دندان باز هم جرم دندان وجود خواهد داشت چرا که باکتری ها و میکروب ها همواره در بزاق دهان وجود دارند و روی دندان ها قرار می گیرند.
انجام ندادن به موقع جرم گیری نه تنها باعث بوی بد دهان و پوسیدگی دندان می شود بلکه منجر به عفونت لثه نیز خواهد شد.
از آنجایی که دندانپزشکان جرمگیری را با ابزارهای دستی و اولتراسونیک انجام می دهند، این باور غلطی است که آن مینای دندان را از بین می برد. در واقع این روش جرم و رسوبات روی دندان را پاک کرده و آسیبی به مینای دندان نمی رساند.
قرار گرفتن یک لایه جرم روی دندان، مانند عایق حرارتی عمل می کند و دندان گرما و سرما را در محیط دهان حس نمی کند.
با برداشتن جرم این لایه عایق از بین می رود و دندان به طور طبیعی گرمی و سردی خوراکی ها و نوشیدنی ها را حس می کند که امری کاملا طبیعی است و البته بعد از مدتی این حساسیت از بین می رود.
اما این باور وجود دارد که دندان ها بعد از جرمگیری آسیب دیده و حساس می شوند که کاملا غلط است.
در صورتی که جرم دندان بیمار بسیار زیاد باشد و حساسیت بالایی برای او ایجاد شود می تواند با مشورت پزشک از ژل یا خمیر دندان مخصوص دندان های حساس برای یک دوره کوتاه مثلا یک ماهه استفاده کند.
فاصله زمانی بین دو جرم گیری برای افراد مختلف متفاوت است و بستگی به نوع بزاق، توجه و رسیدگی فرد به دندان ها، نحوه صحیح مسواک زدن و استفاده از نخ دندان دارد.
هرچه فرد به بهداشت دهان و دندان بیشتر اهمیت بدهد و مراقبت بیشتری از دندان هایش داشته باشد فاصله زمانی بین مراجعات او برای جرمگیری طولانی تر خواهد بود.
اما در صورت عدم توجه به سلامت و بهداشت دهان و دندان و عدم استفاده از مسواک یا مسواک زدن غیر مفید باید با فواصل کوتاه تری دندان هایش را جرم گیری کند.
آنچه مسلم است هر فرد باید سالی یک بار برای جرم گیری دندان هایش اقدام کرده و جرم هایی که با مسواک تمیز نمی شود را به دندانپزشک بسپارد تا با تجهیزات دندانپزشکی آن ها را به خوبی پاک کند.
پس از انجام جرمگیری به ویژه زمانی که مقدار جرم دندان زیاد باشد ممکن است دندان ها حساس شود که پس از مدتی از بین می رود. برخی اقدامات و مراقبت ها با مشورت پزشک می تواند برای از بین بردن این حساسیت و سلامت دندان مفید و موثر باشد:
